Binnaz
Adlı Oyunu ve Yusuf Ziya Ortaç
Binnaz adlı oyun Hecenin Beş Şairi olarak da adlandırılan Beş
Hececilerden Yusuf Ziya Ortac’ın yazmış olduğu hece ölçüsü ile yazılmış ilk tragedyası
olan üç perdelik manzum bir tiyatro oyunudur. Binnaz adlı oyun Türk edebiyatında hece ölçüsü
ile yazılmış ilk trajedi olduğu gibi yazarın da yazdığı ilk oyun olmaktadır.
Yusuf Ziya Ortac’ın Binnaz adlı oyunu
1918 yılında yazılmış aynı yıl içinde ya 1919 da da ilk kez sahnelenmiştir. Binnaz
adındaki bu tiyatro oyunu tiyatro tarihimizde heceyle yazılmış başarılı ilk manzum
piyes olarak kabul edilir. Yayınlandığı yıllarda da oldukça ilgi gören bu oyun
, Cumhuriyet ilan edildikten sonra da alaka görmeye devam etmiş, Binnaz iki kez
sinema filmi olarak da çekilmiştir.[2]
Yusuf Ziya Ortaç’ın bu oyunu, manzum olarak ve hece vezniyle yazmış
olduğu gibi Milli Edebiyatın Yeni Lisan ‘da özetlenen halkın anlayacağı sade ve
öz Türkçe bir dille yazmıştır. Sokakta
rastlanılan, evde iş yerinde konuşulan sade Türkçe ile yazılmış bu oyun o
dönemin edebi anlayışına aykırı gelecek kadar halkın zevkine ve dil anlayışını
yansıtmıştır.
Binnaz adlı eseri ilk oyunu olmakla birlikte Yusuf Ziya Ortaç’ın en
başarılı oyunu olmayı da başarmıştır. Edebiyata şiir ile giren daha ziyade şair
olarak tanınan
Yusuf Ziya Ortac’ın Binnaz’dan
sonra yazdığı Latife (1919), Kördüğüm (1920) Nikâhta Keramet (1923)
adlı oyunları Binnaz adlı oyunu kadar başarılı olamamıştır.
OYUNDA
KARAKTERLER
Binnaz: . Lale
Devrinin en ünlü ve güzel kadınlarındandır. Başka şehirlerden bile görmeye
gelenler vardır.
Efe Ahmet: Yeniçeri ve
yiğit bir delikanlıdır. Binnaz’ın uğruna her deliliği yapacak çılgın biridir.
Hamza: Binnaz’ı
görmeye gelmiş Efe Ahmet tarafından yaralanmıştır.
BİNNAZ ADLI
OYUNUN KONUSU VE KISA ÖZETİ
Oyun, Osmanlı İmparatorluğu’nun eğlence dönemi olan Lale Devri
döneminde geçmektedir. Oyun Binnaz
adındaki çok güzel bir kıza âşık olan iki gencin Binnaz’ı elde etmek ve onu
elinden almak isteyenlerle savaşmak zorundadır. Oyun, Binnaz ve Efe Ahmet’in giriştiği bu aşk
mücadelesine dayanır. Oyun ön planda bir
aşk mücadelesini yansıtırken arka planda devletin aczi ve devlet adamlarının
eğlenceye düşkünlüğüne yapılan eleştiri bulunmaktadır.
Lâle Devri’nde devlet adamları, sadrazam ve mahiyetindekiler zevk ve
eğlenceye dalmışlarken Payitaht’ın içinde pek çok yasadışı işler de
çoğalmış, ayrıca devleti yönetenler zevk
ve sefa içindeyken düşmanlar Osmanlı topraklarını talan etmeye başlamışlardır. Binnaz,
güzelliği ve fettanlığı ile büyük bir
şöhret kazanmış ona aşık olan Yeniçeri askeri Efe Ahmet’de onu kendisine iat
bırakmak için büyük bir gayrete girmiştir.
Efe Ahmet, Hamza adlı birisini saldırganların elinden kurtarmıştır. Hamza
da bu iyiliğinin karşılığında Efe Ahmet’e üzeri işlemeli kıymetli bir hançer
verir.
Ancak, Hamza buna rağmen Ahmet
Efe’nin âşık olduğu Binnaz’ın peşine düşer. Zeten yolsuzluklar ve kanunsuzluklar ile savaşan,
Efe Ahmet bunu fark edince Hamza’nın kendisine verdiği hançer ile Hamza’yı
yaralar . Develeti aciz bırakanlar ile müücadele ederken devletini acze
düşürenlere karşı da isyan etmek zorunda kalmış olan Yeniçeri askeri Ahmet Efe’nin
verdiği bu savaş onun en sonunda hapse düşmesi ile ve başarısızlıkla
sonuçlanacaktır. Hamza’yı yaralayan Efe Ahmet idam cezası ile yargılanır.
Ancak Hamza daha önceden hayatını kurtaran Efe Ahmet’i affeder. Efe Ahmet ise bu şekilde kurtarılmayı nefsine
ağır görüp af kağıdını sevgilisinin
önünde yırtarak cellatlara teslim olur.
