KONUSU
Ahmet Kaptan Bursa Ceza evinde ve “ insan haysiyetinin düşebileceği en dipsiz kuyu “ olan 72. Koğuşta mahkumdur. Bu koğuşta yoksulluk had safhadadır ve buradaki mahkumlar “en yakınını bile üç kuruşa vurabilecek kadar alçalmış “ kişilerdir. Dünyada ise II. Dünya Savaşı yaşanmakta, ölüm ve korku kol gezmektedir.
ORHAN KEMAL İLE İLGİLİ YAZILAR
ÖYKÜNÜN ÖZETİ
Ahmet Kaptan, cezaevinin en fakir mahkumların yaşadığı, 72. Koğuş ‘ta yaşayan bir Karadenizli bir kaptandır. Bu koğuşta kalan yok yoksul, çırılçıplak, ser sefil mahkumlara ise “ Adem babalar” denmektedir.
Olay, Ahmet Kaptan’a annesi tarafından yüz elli lira harçlık gelmesiyle başlar. Böylesi bir harçlık oradaki mahkumlar için inanılmaz büyüklükte bir servettir.
Bu 150 lira koğuşta kalan tüm mahkumların hayat koşullarını değiştirebilecek bir miktar olduğu gibi Ahmet Kaptan eli açık ve çok cömert bir adamdır. Ahmet Kaptan zenginler koğuşuna gitmektense 72. Koğuşun koşullarını düzeltmeye gayret edip, oradaki yoksul mahkûmların hayatını iyileştirmeye başlar, cansızlar ve adam babaların karnı yemek ve çay görmeye başlamıştır. Cansızlar ve adam babalara giysiler ve şilteler de temin edilir.
Ahmet Kaptan, gelen bu parayı koğuştaki herkesin yaşam koşullarını düzeltebilecek bir şekilde harcamaya başlar. Ahmet Kapatan koğuşta kalan cansızlar ve adem babalara yemek yedirip, çay içirmeye başlamıştır. Ancak Berbat, Kaya Ali ve Bobi Niyazi, bu paranın çok sürmeden biteceğini hesap ederek Ahmet Kaptan’ın parasını kendi ellerine geçirmenin yolunu düşünmeye başlarlar. Bir plan kurarak Ahmet Kaptan’ı kumara alıştırmaya çalışırlar. Böylece para bitmeden onların eline geçecektir.
Cezaevi Müdürünün adamı olan Bobi Niyazi, Ahmet Kaptan’ın parasına göz dikmiştir. Bobi Niyazi’nin planı işe yaramış Berbat ile Kaya Ali’nin dümenine giren Ahmet Kaptan kumar oynamayı kabul etmiştir. Kaptanın meydancısı Kaya Ali, Ahmet Kaptan’ın kumar oynamasını doğru bulmamış ama Ahmet Kaptan’a da kumar oynama diyememiştir. Ahmet Kaptan, hapishanenin zengin kumar cısı Sölezli ile zar atmaya başlamıştır. İlk sıralar Ahmet Kapatan kazanmış ve koğuşa camlar alınır, koğuş duvarları da boyanır, cansızlara ve adam babalara yataklar temin edilir.
Ahmet Kaptan, ceza evindeki diğer ağaların paralarını ellerinden almakta ve bu paralar sayesinde 72. Koğuş’un şartları daha da bir düzelmektedir. Lakin Ahmet Kapatan sürekli olarak kendisini sevecek bir kadın hayali ile yaşamakta bunu da birkaç defa belli edecek şekilde konuşmuştur.
Ahmet Kaptan’ın meydancısı olan Bobi Niyazi ve Kaptan’ın sağ kolu olan Berbat , sürekli olarak Ahmet Kaptan’ı daha fazla sömürmek derdinde olan iki yüzlü kimselerdir. Bobi Niyazi, Ahmet Kaptan’ın elbiselerini kadınlar koğuşunda kalan Fatma adlı bir kadına yıkamaktadır. Fatma isimli bu mahkumun Ahmet Kaptan’a aşık olduğunu Ahmet Kaptan’a duyurmaya başlar. Hatta kendi eli ile yazmış olduğu mektupları Fatma yazmış gibi Ahmet Kaptan’a getirmekte ve ondan bahşişler almaktadır Fatma hakkında anlattıkları ile Ahmet Kaptan’ın Fatma’ya aşık olmasını da sağlanmıştır. Fatma’dan haberler getirerek ve Fatma’nın ağzından yazılmış gibi mektuplar yazarak Kaptan’dan para sızdırmaya devam eder.
Akli Fatma’da kalan Ahmet Kaptan, kumarda para kazanmayı bırakır. Zaten şansı da dönmüş kumarda da kaybetmeye başlamıştır. Üstelik bütün gününü Fatma ile yaşayacağı günleri düşleyerek geçirmeye başlamıştır.
Fatma’ya karşı kara sevdaya kapılan Kaptan Fatma hapisten çıktıktan sonra da onu hiç unutamaz. Kış gelmiş, havalar çok soğuktur. Ahmet Kaptan’ın parası bitmiş, koğuş eski haline dönmüştür. İlk önce yataklar ve giysiler satılmıştır. Ahmet Kaptan’ın dahi yatağı ve giysileri satılır. Bir kış günü Ahmet Kaptan ile Y cansızlar ve adem babalar demir parmaklıkların önünde soğuktan donarak ölür.
