23 Nisan 1564’te Stratford-Upon-Avon’da doğan Shakespeare’in yaşamı hakkında
bildiklerimiz kilise, mahkeme ve tapu kayıtları gibi resmi belgelerle çağdaşlarının onun
kişiliği ve eserleri hakkında yazdıklarına dayanır. Hali vakti yerinde bir esnaf olan, aynı
zamanda yerel yönetimde sulh hakimliği ve belediye başkanlığı gibi önemli görevler
üstlenen John Shakespeare’in üçüncü çocuğu ve en büyük oğludur. Babasının maddi
durumu daha sonraki yıllarda bozulsa da Shakespeare’in diğer eşraf çocukları gibi
ilkokuldan sonra eğitim dili Latince olan King’s New School adlı ortaöğretim okuluna
devam ettiğine ve burada Roma edebiyatının klasikleriyle tanıştığına kesin gözüyle
bakabiliriz. Üniversiteye gitmeyen Shakespeare’in Latincesinin düzeyini tam olarak
bilemediğimizden kaynak olarak kullandığı bazı eserleri asıllarından mı, yoksa
çevirilerinden mi okuduğu hakkında bir şey söyleyemiyoruz.
1582’de on sekiz yaşındayken kendisinden sekiz yaş büyük Anne Hathaway ile evlenen
Shakespeare’in bu evlilikten üç çocuğu olmuş ancak oğlu Hamnet’i 1596’da kaybetmiştir.
1585 yılı ile 1590’ların başı arasındaki yaşamı hakkında elimizde güvenilir bilgi yok.
Ancak Shakespeare’in bu yıllar içinde Londra’ya gelip aktör ve oyun yazarı olarak
tiyatroculuk mesleğine başladığını ve kısa zamanda ün kazandığını biliyoruz. Londra’da
yaşadığı yıllarda Stratford ve ailesiyle ilişkisini düzenli olarak sürdüren Shakespeare’in
profesyonel yaşamı çok yoğun geçmiş. Soneleri (“Sonnets”), konularını klasik mitolojiden
alan iki uzun öyküsel şiiri (“Venus and Adonis” ve “The Rape of Lucrece”) ve oyunlarıyla
tanınan Shakespeare yazarlık ve aktörlüğün yanı sıra çalıştığı tiyatro kumpanyasının altı
ortağından biriydi. Eline geçen paranın önemli bir kısmıyla emlak satın almış ve bu
yatırımlar sayesinde 1610’da Stratford’a oldukça varlıklı bir kişi olarak dönmüştür.
İşleriyle ilgili olarak ara sıra Londra’ya gitse de yaşamının son dönemini Stratford’da
geçiren Shakespeare 23 Nisan 1616’da ölür. Stratford’luların bu ünlü hemşehrilerinin
onuruna yaptırıp kiliseye koydukları anıtta, adının Sokrates ve Vergilius’la birlikte
anılması dikkat çekicidir.
Oyunların Kronolojisi
Shakespeare’in oyunlarını hangi sırada ve hangi tarihlerde yazdığı konusunda elimizde
kesin bilgi yok. Bu nedenle aynı oyun için farklı editörlerin farklı tarihler önerdiğine tanık
oluyoruz. Bir oyununun ne zaman yazıldığına dair tahminler genellikle tek bir yıl üzerine
odaklanmak yerine, belirli bir yıldan önce veya sonra şeklinde ifade edilir. Oyunun şu gün
ve tarihte temsil edildiğine ilişkin bir belge, o oyuna başka bir yazar tarafından yapılan
gönderme veya Shakespeare’in oyun içinde başka bir esere yaptığı atıf, kullandığı
kaynaklardan bazılarının ilk yayın tarihi, oyunun yayın siciline kaydı, quarto baskısının
tarihi gibi somut veriler söz konusu oyunun yazılmış olabileceği en erken ve en geç tarih
hakkında önemli ipuçlarıdır. Örneğin Venedik Taciri 1598’den daha geç yazılmış olamaz
çünkü Francis Mere adlı yazar o yıl söz konusu oyuna bir gönderme yapmıştır; Thomas
Platter’ın Julius Caesar’ı 21 Eylül 1599’da izlemiş olması ise bu oyunun en geç 1599
ortalarında yazıldığını gösterir bize. Öte yandan Shakespeare’in yazar olarak gelişimi, dil
ve üslubundaki farklı evreler de uzmanlar tarafından oyunların tarihlendirilmesinde ölçüt
olarak kullanılmaktadır.
Günümüzde Shakespeare’e ait oyunların sayısı 38 olarak kabul edilir. İlk sekiz oyunu
isimsiz yayımlanırken 1598’den itibaren kendisine ait olmayan bazı oyunların da
Shakespeare’in eseri olarak okurlara sunulması, o yıllarda ününü pekiştirmiş olan yazarın
adını kullanarak satışları artırma çabasının ürünüdür. İlk Folio’da Shakespeare’e ait 36
oyun yer alırken Perikles ve İki Soylu Akraba’nın dışarda bırakıldığına dikkat çekmiştik.
Bugün ise her iki oyun da Shakespeare’in eserleri arasında sayılmaktadır. Oyunlardan son
ikisinin yazımında Shakespeare başka bir oyun yazarı ile birlikte çalışmış. Böylece Fırtına
Shakespeare’in tek başına yazdığı son oyun olarak kabul edilir. 1588-90 yılları civarında
Londra’ya giderek tiyatro dünyasına atıldığı varsayılan, 1592’de tanınmış bir tiyatrocu
olduğu rakiplerinden birinin kıskançlıkla yazdığı yergiden anlaşılan, 1611’den sonra ise
Stratford’a çekildiği bilinen Shakespeare’in oyun yazarı olarak ürün verdiği süre yaklaşık
yirmi yılı kapsar.
Aşağıda oyunların özgün İngilizce adlarıyla sunulan liste, bazı itirazlara rağmen
Shakespeare uzmanlarının görüşbirliğine yakın bir çoğunlukla üzerinde uzlaştıkları
sıralamadır. Shakespeare’in ilk ürünlerini vermeye başladığı tarih en erken 1588 olabilir;
daha ihtiyatlı bir tahmin ise 1590 yılıdır.
1588–1594 (1591?) The Comedy of Errors
1588–1594 (1591?) Love’s Labor’s Lost
1589–1592 1 Henry VI
1589–1592 2 Henry VI
1589–1592 3 Henry VI
1593 Richard III
1589–1594 Titus Andronicus
1590–1594 King John
1592–1594 The Taming of the Shrew
1592–1594 The Two Gentlemen of Verona
1594–1596 (1595?) Romeo and Juliet
1595 Richard II
1594–1595 A Midsummer Night’s Dream
1594–1596 The Merchant of Venice
1596–1597 1 Henry IV
1597–1598 2 Henry IV
1597–1599 The Merry Wives of Windsor
1598–1599 Henry V
1598–1599 Much Ado About Nothing
1599 Julius Caesar
1599–1600 As You Like It
1599–1601 Twelfth Night
1600–1601 Hamlet
1601–1602 Troilus and Cressida
1602–1604 All’s Well That Ends Well
1602–1604 Othello
1604 Measure for Measure
1605–1606 King Lear
1606 Macbeth
1606–1607 Antony and Cleopatra
1606–1608 Timon of Athens
1607–1608 Coriolanus
1608 Pericles
1609–1610 Cymbeline
1610–1611 The Winter’s Tale
1611 The Tempest
1612–1613 Henry VIII
(John Fletcher ile)
1613 The Two Noble Kinsmen
