Yazıda “Fakir Baykurt Amerikan Sargısı “ romanı hakkında bilgiler, romanının özeti, romanın konusu, ana fikri, romanın kahramanları, romanın olay örgüsü, Eser hakkında yorumlar, romanın anlatım tekniği, yazarın bakış açısı, romanın tekniği, romanın türü, çevrildiği diller, eserin basım yılı, basım hikâyesi, yazar ve eseri arasındaki, eserle yazarın biyografisi arasındaki alakalar incelenmiştir.
Amerikan
Sargısı ve Fakir Baykurt Hakkında Gerekli Bilgiler
Amerikan Sargısı adlı roman Fakir Baykurt’un ilk defa 1967 yılında yayımlanan,
1960 ihtilali sonrasında Marsal Planı çerçevesinde Türkiye’ye yapılan Amerikan yardımlarını
alaya alan ve eleştiren bir romanı olmaktadır.
Fakir Baykurt bu romanı yazdığı yıllarda öğretmenlik yapmakta aynı zamanda Amerikan karşıtı ve Sosyalist Fikirleri ile aktif siyasetin içinde yer almaktadır. Nitekim 1965 yılında Türkiye Öğretmenler
Sendikası TÖS’ün ve Türkiye Öğretmenler Derneği TÖBDER’İN kuruluşunda önemli roller almış; TÖS’ün de genel başkanı seçilmiştir. Bu yıllarda Amerikan karşıtlığını ortaya koyan her türlü eylemlerin içindedir. Lakin siyasi olarak bu aktifliği onun 1966’da İlköğretim müfettişliğinden atılmasına da neden
olacak ancak Kablumbagalar ve Amerikan Sargısı adlı romanlarını da bu günlerde yazmış olacaktır.
Köy konulu romanları ile tanına Fakir Baykurt’un bu romanında da köy konusu işlenmiştir. Lakin yazar bu
romanını Marsall yardımları, Amerikan karşıtlığı çerçevesinde ele almış, romanda Amerikan yardımlarının yararsızlığı, Amerika’ya ait ne varsa hepsine karşı çıkmak ana düşüncesi ekseninde yazmıştır. Romanda, Amerikan hayranlığı konusu eleştirilirken, alaycı bir tavır takınılmış, yazar bu romanında diğer romanlarında görülmeyen hızlı ve alaycı bir dil kullanmıştır.
Roman Fakir Baykurt’un romancılığı, fikri yapısı, köy sorunları hakkındaki düşünceleri ve romancılığı hakkında fikir edinmek için okunması gereken romanlarından biridir. Roman, Amerikan karşıtlığı düşüncesinden
hareketle yazılmış olmasına rağmen Amerikan karşıtlığına somut ve mantıklı gerekçeler ortaya koymaktaki yetersizliği ile de eleştirilebilir. Bu karşıtlık sadece Amerikan işi olduğu için Amerikalılara ve sargı bezi, tavuğu, ineği, buğdayına karşı olmak düzeyine ve basitliğine indirgenmiş olmaktadır.
Romanın
Konusu
1950 li yıllarda Amerikalı ve Türk yetkililer Türkiye Amerika
dostluğunu güçlendirmek amaçlı bir proje çerçevesinde örnek bir köy oluşturmak
bu sayede de diğer köylere örnek teşkil etmek için Ankara’nın çubuk ilçesinde
Kızılöz köyünü seçmişlerdir.
Projeye göre bu köy Amerikanvari örnek bir köy haline getirilecek bu köyde
Amerika’dan getirilen ağaçlar, inekler, tavuklar, koyunlar, buğdaylar, meyveler
ve sebzeler yetiştirilecektir. Bazı köylülerin ve öğretmenlerin karşı
çıkmalarına rağmen bu köye Amerikan tarzı bir köy modeli uygulanmaya başlar.
Ancak işler umulduğu gibi gitmez.
Romanın Kahramanları
Temeloş:. Ufak yapılı , yaşlı köyün filozofu olarak adlandırılan görmüş
geçirmiş akıllı köy bekçisidir.
İzzet: Köylü tarafından sevilen ve Bekçi Temeloşun akrabası, köylülere
akıl hocalığı da yapan köyün muhtarıdır.
Mr. Boger: Türkiye büyükelçisi olan kendini beğenmiş bir Amerikalı.
Tuluğ Paşa: Amerikalılara dalkavukluk yapan Amerikan yardımı ile
milletvekili de seçilen emekli asker.
Cemal Hoca: . Köy çocuklarına yardım
etmeye çalışan ama köyden de uzaklaştırılan köy öğretmeni.
Tülay Hoca: Cemal Hoca`nın yerine gelen öğretmen.
Ertan Hoca: Pilot proje için
köye atanan, dağda maden arayan çıkıp köylülerin de sevemediği bir öğretmen
Boby: Köylülerle çok iyi anlaşan Tülay Hocayla da aşk yaşayan Amerikalı.
Romanın Özeti
Amerikan Büyükelçiliği ile Türk yetkililer arasında Türkiye Amerika dostluğunu
güçlendirmek amaçlı bir protokol yapılır.
Bu protokole göre bir köy seçilecek bu köye Amerikan yardımları
yapılacak ve dostluk nişanesi olarak bu köy modernize edilecektir.
Protokol gereğince bir köy için pilot proje hazırlanacak ve Amerikan
desteği ile bu köy kalkındırılarak diğer köylere de örnek bir köy haline getirilecektir.
Bu amaçla Ankara yakınlarındaki Kızılöz köyü pilot köy olarak seçilir. Amerikalılar
bu projeye çok önem vermiş ve iyi sonuçlar elde edeceklerinden de oldukça
emindirler.
Amerikan ve Türk yetkilileri bir sabah aniden Kızılöz köyüne doluşup
geliverirler. Ankara valisi, kaymakam, Amerika’yı
temsilen yetkili ile eşi bu köyde toplanırlar.
Köylüler kuşkulanmış Bekçi Temeloş ile Köyün Muhtarı bu işten ne çıkacak diye
meraka düşmüşlerdir.
Türk ve Amerikalı yetkililer köylülere sıcak davranmakta bu köyü örnek köy
haline getirtmek için geldiklerini anlatmaktadırlar.
Köy bekçisi Temeloş ile Köy Muhtarı onlara köyün hiçbir şeye ihtiyacı
olmadığını anlatırlar. Çünkü yapılacak olan şeylerden kuşku duymakta ve
gelenlerin köye zarar vereceklerinden korkmaktadırlar. Nitekim görevliler hemen
çalışmalara başlamışlar köyün Ankara’yı görmesine engel olan Aktepe`yi yıkmakla
işe başlamışlardır. Aktepe birkaç gün
içinde yerle bir edilerek, Aktepe’nin yerinde oluşan düzlüğe Pineapple ağacı
yetiştirilen bir dostluk alanı haline getirilir.
Bu durum köylülerin hiç hoşuna gitmemiş ama Amerikalılar Tulug Paşa
sayesinde itiraz eden köylüleri susturmayı başarmışlardır.
Amerikalılar çok hızlı davranmakta Amerika’dan iyi cins küçükbaş ve büyükbaş
hayvanlar, faynapıl fidanları, iyi cins tavuklar getirtmektedirler. Amerikalılar köye büyük bir çiftlik de
kurmuşlar bu çiftliğin kapısına da Amerika ve Türkiye’nin dostluğunu simgeleyen
tokalaşan iki el resmini de koymuşlardır. Amerikalılardan hiç hoşlanamyan Cemal
Hoca bu işlerden hiç hoşlanmamakta köy bekçisi Temeloş ile köy Muhtarı da onu
desteklemektedir. Fakat bunların yaptıkları itirazları Amerikalıların has adamı
olan Tuluğ Paşa engellemektedir. Amerikalılar çiftliğin etrafına hayvanlar için
ahırlar, kümesler, bakım ve hizmetler için ek binalar vb de yapmışlardır.
Lakin Amerikalılar, köyün adının Kızılöz olmasını da sakıncalı bulmuşlar, bu
nedenle de köyün adını Güzelöz olarak değiştirtmişlerdir. Artık her şey tamamlanmış, yapılan işlerin verimi beklenmeye
başlanmıştır. Amerikalılar ve Tulug Paşa büyük ümit içindedir. Bu sırada olur
olmaz itirazlar eden Cemal Hoca köyden uzaklaştırılır. Yerine gelen Tülay Hoca
ile Amerikalıların köydeki işleri ile ilgilenen Boby arasında yakınlık da
oluşmuştur. Boby ile Tülay Hoca arasında yaşanan aşk hikâyesi köylüleri
huzursuz etmektedir.
Herkes yapılan hizmetlerden alınacak güzel sonuçları beklerken Amerikan
inekleri ölmeye başlamıştır. Dikilen ağaçlardan meyve çıkmamaktadır. Köylülere Amerikan
buğdayı ektirilmiş ama buğdaylar hastalıklı çıkmış; zavallı köylüler hiç verim
alamamıştır. Ekilen domatesler, biberler de hastalıklı çıkınca köylüler isyan
eder.
Köyün havasına alışamayan Amerika’dan gelen cins tavuklar da ölmeye
başlamıştır. Köy Bekçisi Temeloş bir gün tellerle çevriliği çiftliğin içine
girmek isteyince yaralanır. Temeloş’u alıp hastaneye götürürler ve Temeloş’un yaraları
Amerikan Sargısı ile sarılır. Bu sargılar Temeloş’u oldukça rahatsız eder.
Bu sırada dağlarda maden aramaktan öğretmenliğini ihmal eden Ertan Hoca,
dağlarda maden bulur. Köyde maden de bulununca zaten hiçbir işe
yaramayan Amerikanvari çiftçilikten ümidi kesen köylülerin gözünü de para
bürür. Bu sırada Amerikalılar yaptığı yardımlar nedeni ile Tuluğ Paşa’da
milletvekili olmuştur.
Köylüler Amerikalıların kendilerini bırakmaları için Dostluk Bahçesine
girerek Amerikalılar ne getirmişse hepsini yakıp yıkar.
