“Ne h a z, n e ş a n ş ö h r e t, n e i k t i da r : özgürlük, yalnızca özgürlük.”
Bu girişimin kaynağını birkaç sözcükle açıklamak, kaynağına inmek kolay değil; çünkü bu kaynaktan geriye, bırakmış olduğu büyülenme izlenimi kaldı. En başta Tanca vardı. Avusturyalı multimedya sanatçısı dostum André Heller, Paul Bowles’a takdim edilmenin bir yolunu bulmamı istemişti. Tarih, Mayıs 1997’ydi. Uluslararası televizyon kanalları için Bowles’la bir söyleşi kaydetmek istiyorduk. Kimi şehirler vardır, oradaki varlığınız asla ilk kezmiş gibi gelmez.
Tanımadığınız sokaklardan geçersiniz ve yine de anıların sizi selamladığı, akraba seslerinin size seslendiği duygusuna kapılırsınız. Yatağının üzerine uzanmış, taba rengi ropdöşambrını giymiş, aydınlık sözler eden Paul Bowles’ın küçük dairesinde saatler boyu tartıştıktan sonra, Tanca’nın gece sokaklarında sarhoş gibi yürüdük. Az uyuduk ve ertesi gün yolculuğumuza devam ettik.
Bu projenin gerçekleşmesi için şart olan geleceğe dönük bakış açısını ortaya sermeye imkân tanıyan tek şey, modern tekniğin rahatsız edici aksesuarlarından arınmış sessizlik ve düşsel bir içsellik olduğundan Tanca’nın rolü zikredilmeye değmektedir. Şehirler genellikle insanlara benzer: Ya hüzünlü ve yaşlıdırlar, ya genç ve güleçtirler, kâh tehditkâr ve inceciktirler, kâh esnek ve bitap bir haldedirler.
Genellikle ziyaretçiye bir tabloyu, bir kitabı, bir şarkıyı, bir rüyayı hatırlatırlar; en iyi ihtimalle şiirsel bir enerji sergilerler, gemlenmiş bir ivedilikle renkli imgeleri ortaya koyarlar. Paul Bowles’la söyleşimizin hâlâ etkisi altındaydık ki aniden bir fikir çaktı zihnimizde: Yalnızca birkaç isim sayarsak, André Gide’le, Henry James’le, Marcel Proust’la, Walt Whitman’la, Ralph Waldo Emerson ya da Henry D. Thoreau’yla esaslı söyleşiler bugün elimizde olsaydı ne kadar mutlu olurduk! Günümüzde malzemenin hafifliği, dijital kameraların kesinliği bu türden bir girişimde bulunmayı sağlıyor.
III. bin yılın eşiğindeki çağımızın büyük düşünce insanlarının sözlerini gelecek kuşaklar için kaydeden görsel bir kültürlerarası kütüphane fikri böyle doğdu.
