Yüzyıllardan beri İstanbul hakkında pek çok şey yazıldı. İstanbul’lu olan ve olmayanlar yazdı, İstanbul’u bilen ve bilmeyenler, İstanbul’u yaşayan ve yaşamayanlar, içinde bulunanlar ve gelip geçenler yazdı.
İstanbul’u Batılılar ve Doğulular yazdı, tüm değişik adları ile, heyecanla, merak, ilgi ve sevgi ile, şaşırarak, bazen bozularak İstanbul yazıldı, yazılıyor ve hiç durmaksızın yazılacak, anlatılacak ve araştırılacaktır, İstanbul İstanbul ve dünya dünya olduğu sürece.
Dünyanın tüm büyük ve eski kentleri, Roma, Paris, Londra, Prag vb her zaman bir merkez görev ve işlevini gördüler. İstanbul da böyledir; bir tarih, kültür, sanat ve düşünce merkezi olarak. Ancak İstanbul’un bir farkı ve bir özelliği vardır, her zaman olmuştur. İstanbul bir kültür, medeniyet ve bunlardan oluşan bir inanışlar potasıdır.
Doğu ve Batının değişmeyen bir buluşma, kaynaşma noktası, bir odak noktası ve ola ki “manyetik” bir alan. Ve tarihin yükünü omuzlarında taşıyan, tarihin izleri ile dolup taşan her büyük ve eski kent gibi İstanbul da gizemleri olan, gizemler yaratan bir gizemdir.
Ve öyle olmayı sürdürüyor. Ancak “gizem” sözcüğünü kullandığımızda amacımız nedir, bir araştırmaya girdiysek neyi, neden araştırmak istedik, ne tür sonuçlar bekleyerek? Gizem bir sırdır, gizli tutulan, gizli anlamları, giderek değerleri olan bir “şey”dir. Bir kavram, bir kuram, bir bilgi, inanış, olaydır gizem. Bir arayış ve evrensel bir sentezdir.
Bazen bir hayal, bir fantezi, bir masal da olabilir hatta bir uydurma ya da bir “komplo teorisi.” Ancak bir kişi, toplum ya da bir kent için gizem bir “arka yaka” bir “gizli yüz,” bir bilinmeyen veya açıklanamayandır, öyle de olabilir.
Bu araştırmanın amacı alternatif, belki az bilinen, unutulmak üzere olan, sararmış yapraklarda, kaynaklarda kalmış bir İstanbul portresini çizmektir, içinde yaşadığımız bu kentin doğaüstücü, düşündürücü ola ki eğlendirici kimliğini saptamaktır, dününü ve bugününü karanlıklarını ve tedirginliklerini başka ve değişik bağlantılarla bağlamak ve imkânların dahilinde, resimlendirmek İstanbul kendi başına bir gizemdir, bir gizem tarihi ve bir gizemler merkezidir her çeşidinden.
Ve İstanbul yüzyıllardan beri süregelen bir arayışın buluşma noktasıdır, ölümsüzlerin, gizli ve bilinmeyen üstünlerin, bilgelerin, gizemcilerin ve de şarlatanların uğrağıdır. Onların ve başkalarının arayışı bizim de arayışımız oldu bu sayfalar boyunca, katılmanızı dilediğimiz heyecanlı bir maceraya yol açtı.
Bu çalışmamızda bizi yüreklendiren, sürekli kaynak avına çıkan dost Orkun Uçar’a ayrı bir teşekkür borçluyum. Popüler gizemlere ekranlarını açan özel kanalların moda deyimiyle “bizi izlemeye devam edin!”
