Kara Ahmet Destanı ve Fakir Baykurt Hakkında
Fakir
Baykurt’un ilk baskısı 1961 yılında yapılmış olan Kara Ahmet Destanı Yılanların
Öcü adlı romanı ile başlayan, Irazca’nın Dirliği adlı romanı ile devam
eden Kara Ahmet Destanı adlı romanı ile biten üçlemesinin son romanı
olmaktadır.
Fakir Baykurt’un Yılanların
Öcü (1959) adlı eseri Demokrat Pati iktidarında yasaklanmış,
Fakir Baykurt 1959 yılında öğretmenlikten de atılmıştı. Yılanların
Öcü Cumhuriyet Gazetesi’nin açtığı Yunus Nadi Roman
Ödülleri’nde birinci olunca Fakir Baykurt, Yılanların
Öcü adlı romanının devamı olan Irazca’nın
Dirliği adlı romanının yazmış, akabinde de bu üçlemin son romanı olan Kara
Ahmet Destanı adlı romanının yazmıştır.
Bu üçlemenin mekânları Burdur’un Erle bölgesi Karataş köyü olmaktadır.
Her üç roman da bir birinin devamı olan olaylara dayanır ve romanların mekânı
da burası seçilmiştir. Üçlemenin konu,
mekân, olay dizini ve kahramanları da bir birleri ile bağlantılıdır. Üçlemenin şahıs kadrosu yenilerinin
katılmasıyla oluşur.
Üçlemedeki vaka zincirleri II. Dünya Savaşı sonrası olmaktadır. Üçleme köydeki ağa , bey zengin kişilerin 1950
li yıllarda develet adamlarını da elde ederek masum ve kimsesiz köylüler üzerinde kurdukları
baskı , çıkarları ve eğemen güç oluşları nedeniyle fukara ve cahil kimseler
üzerinde sürdürdükleri eziyet , değişen
şartlara rağmen değişime direnmeleri neticesinde ortaya çıkan köylü dramlarına
dayanır. Üçlemenin arka palanındaki
diğer konular ise hakim güçlerin halkın dinî ve örfî değerlerini istismar etmeleri,
ülkede ortaya çıkmış olan sosyal bir dengesizliklerdir.
Özellikle Kara Ahmet Destanı,
çok partili hayata geçiş sürecinde ülkede başlayan fikir ayrılıkları, sosyal çalkantılar, aydınlar
arasında ortaya çıkan kapitalist ve sosyalist düzen çatışmaları siyasî partiler
bazında savunulan farklı görüşlerin de vurgulandığı olaylara değinmesi ile serinin ilk iki romanındaki konulardan
farklı bir yöne doğru kaymıştır.
Roman, İşçi Partisi, Demokrat
Partisi, Halk Partisi üzerinden ülkedeki düzen tartışmalarını da konu edinmiş, üniversiteli
gençler boykotları, işçi eylemleri ve bunlar üzerinde oluşan çatışmaları da dile
getirmiştir.
Roman üçlemesi Cumhuriyetin ilanından 1970 li yıllara kadar süren Türkiye’deki
köy, sorunlarını, çok partili döneme geçiş yıllarındaki sosyal ve siyasi
çalkantıları ortaya koymaları bakımından önemlidir.
KONUSU:
Bayram’ın
oğlu Ahmet’in intikam , eğitim ve devrimcilik mücadelesi ile atıldığı eylemlerden sonra tutuklanması
ŞAHIS
KADROSU:
Kara Ahmet: Roman
üçlemesinin çocuk kahramanı. Ailesinin başına gelenlerden dolayı intikam
duyguları içinde olan Köyden şehre gelince okuyan ce siyasalı kazanan devrimci
bir gençtir. .
Bayram : Delikanlı, mert,
cesur, sözüne güvenilir bir adam , ailesini ve oğlunu korumak kurtarmak
isteyen bir baba
Daşduraklı
Hilmi: Dindar ve Bayram’a ibadet için
baskı yapan yobaz tiplemesi
Haçça: Bayram’ın karısı
ve Ahmet’in annesi
Romanın
Özeti:
Bayram, köydeki olaylar sonrasında şBurdur’a göç ederek yeni bir hayat
başlar Ancak annesi Irazca düşmanlarla mücadele etmeyi sürdürmek, düşmanlarından
kaçmamak ve topraklarını terk etmemek için köyde kalmıştır. Hastanede iş bulan Bayram
karısı Haçça’yı da hastaneye aldırır.
Hastanede çalışan Daşduraklı Hilmi, yobaz bir adamdır ve Bayram ile
ailesini namaz kılmaya, ibadet yapmaya zorlar. Bayram işten atılma korkusu ile muhafazakâr
grupların içine karışmıştır. Bayram da zamanla muhafazakâr biri olmaya başlayarak
oğlu Ahmet ile Kızı Şerife’ye de baskı kurmaya başlar.
Bayram’ın oğlu Ahmet ile kızı Şerife ilkokula gitmektedir. Artık çok dindar
bir adam olan Bayram, oğlu Ahmet’in okuyup imam olmasını istemektedir. Ahmet, kardeşi
Şerfe ile okula başlamış, ilkokulu bitirmek üzere iken Bayram, Ahmet ile
Şerfe’ye hocanın yanına göndermiştir. Fakat bu baskılar Ahmet’in hiç hoşuna
gitmemekte o ise daha farklı şeyler düşünmektedir. Ahmet ile imam değil kaymakam
olmak istemekte, annesi Haçça’da onu desteklemektedir.
Bu nedenle ve imamın baskısından sıkılan Ahmet, köyü Karataş’a gelerek beş yıldır
görmediği ninesi Irazca’ya sığınır. Bayramda bu olaya çok kızıp, Haçça ve
Şerfe’yi dövmüştür.
Irazca ise torunu Ahmet’in yanına gelmesine çok sevinir. Irazca halen öcünü
alacağını, muhtarın evini yakacağını söylemektedir. Ahmet, köye kiremit, tuğla
taşıyan Şoför Durmuş’un yanına çırak olarak girer. İstanbul’a yapılan bir
seferde Durmuş, Ahmet’i de götürmektedir.
Ahmet birkaç gün İstanbul’da kalıp İşportacılık da yapıp biraz da para
kazanır. Sonra da Burdur’a gelir. Ahmet’in
aklı fikri Muhtar’dan ve babasının aklını çelen Daşduraklı Hilmi’den intikam
almaktır.
Nihayetinde eyleme de geçerek ilk önce Muhtar’ın evini ve samanlığını
yakar. Sonra da şehre döner. Muhtar ise
Irazca’yı sorumlu tutarak onu mahkemeye verir ama delil olmadığı için bir sonuç
elde edemez.
Ahmet şehre dönünce kocası ile uğraşan Haçça, en sonunda Ahmet ile
Şerfe’yi ortaokula yazdırmayı başarır. Ahmet hocaların gözüne girmiş hocaları
onu şiir ve yazı yazmaya teşvik etmiştir. Ahmet, Türkiye çapında yapılan bir
yarışmayı da kazanır. Öğretmenleri ona birçok kitaplar okutmaktadır.
Nazım Hikmet gibi şiirler yazmaya heves eden Ahmet, bir arkadaşı ile okul panosuna bir şiir asar.
Okul panosuna astığı bu şiir yüzünden de savcıya ifade verir. Ortaokul bitince Bayram kızı Şerfe’yi göndermek
istemez ama Şerfe, Ticaret’e yazılır.
Ahmet, liseyi de bitirip Ankara Üniversitesi Siyasal bilgileri kazanır.
Ahmet’in liseden sınıf arkadaşı olan Nurten de kimya bölümünü kazanmıştır. Ahmet
Üniversitede devrimciler ile birlikte olmaktadır. Arkadaşları ile birçok
eylemelere katılır. Amerikan 6. Filosu İzmir’den İstanbul’a gelince ülkede olaylar çıkmış, . Ahmet de yapılan eylemde gözaltına alınır. Nurten
ise aynı gün başka bir yerde yapılan eylemde yaralanır.
Ahmet, gecekonduları yıkılan insanlara yardım etmek için onlara destek
olmaya gider. Ama bu konu ile ilgili
davada tutuklanır.
