Ermeni belgeleriyle Ermeni soykırımı yalanını ortaya koymaya devam ediyoruz. Bu kez Ermeni kaynaklarını, Batı’nın Anadolu’yu paylaşma projeleri çerçevesinde inceleyeceğiz. Elinizdeki kitapta, başlıca kaynağımız, Boryan’ın “Ermenistan, Uluslararası Diplomasi ve SSCB” 1 adlı eseridir. Yakla şık 1000 sayfa hacmindeki bu kitap, çok önemli belgeleri içermektedir.
Ancak bu çal ışmamızda, Boryan’ın yayınladığı zengin belgeler yanında, RusSovyet arşivlerindeki başka belgelerden de yararlanacağız. Rusya Federasyonu Devlet Arşivi, Rusya Askeri Tarih Devlet Ar şivi, Rusya Toplumsal-Siyasal Tarih Devlet Ar şivi’ndeki araştırmalarımızda bulduğumuz bazı önemli belgeler, okuyucunun bilgisine Türkçe olarak ilk kez bu kitapta sunulmaktadır.
1 B.A. Boryan, Armeniya, Mejdunarodnaya Diplomatiya i SSSR, c.1-2, Gosudarstvennoe İzdatelstvo, Moskva-Leningrad, 1928, 1929. B.A. Boryan Kimdir? Bagrat Artemoviç Boryan, önemli Sovyet-Ermeni devlet adamlarından ve parti yöneticilerinden biridir. 1903’ten beri Komünist Partisi üyesi olan Boryan, Nijni Çambarak Elizavetpol bölgesinde bir köylü ailesinin çocuğu olarak dünyaya gelir.
Bakû’de 1905-07 yıllarındaki devrimci hareketin içinde yer alır. 1912-13 y ıllarında Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi’nin (RSDİP) Bakû Komitesi üyeliğini yapar. 1913-15 y ıllarında partinin Tiflis Komitesi’nin üyesidir. Birinci Dünya Sava şı sırasında Kafkas Cephesi’nde askerler arasında çalışma yürütür. Baskılarla karşı karşıya kalır.
1917 Şubat Devrimi’nden sonra RSDİP (b)’in Petersburg Komitesi üyeliğinde bulunur. 1917-18 y ıllarında partinin Bakû Komitesi üyeliği ve Sabunçi-Balahan bölgesi Kızıl Birliği’nin komutanlığı görevlerini yerine getirir. 1917 Ekim Devrimi sırasında Kars’ta askerler arasında devrimci faaliyet yürütmüştür. Kafkaslar’da Sovyet iktidarının kurulmasında etkin rol oynar.
Lenin’le ki şisel olarak da tanışan ve birlikte çalışmış olan Boryan, o dönemde Merkez Komitesi’nin görevlendirmesiyle Bakû, Tiflis, Erivan, Elizavetpol, Gümrü, Kars, Sarıkamış gibi merkezlerde önemli görevler üstlenir. Düzenli olarak Lenin’e bölgeden raporlar gönderir. Daha sonraki yıllarda ise Toprak Halk Komiserli ği’nde, Rusya’daki Ermenistan Ticaret Temsilciliği’nde çalışır, SSCB Devlet Bankas ı idaresinde bulunur, Finans Halk Komiserli ği kurulunda yer alır.
Parti‘nin 15. ve 16. kongrelerinde Merkez Denetim Kurulu üyeli ğine seçilir. Bütün Rusya Merkez Yürütme Kurulu üyeli ği yapar. Boryan’ ın Sovyet devleti ve Komünist Parti yayın organlarında, birçok bilimsel incelemesi yayınlanmıştır. 2 2 Bkz. Büyük Sovyet Ansiklopedisi’nin (1970-1977 baskısı) B.A. Boryan maddesi ve G.B. Garibcanyan, V. İ. Lenin i Bolşeviki Zakavkazya, İzdatelstvo Politiçeskoy Literaturı, Moskva, 1971, s.129 vd., 133, 138, 212 vd. Boryan, Ermeni meselesi üzerinde otorite olarak kabul edilmektedir. Dönemi, üst düzey görevlerde bulunarak geçirmiş ve olayları bire bir yaşamıştır.
“Ermenistan, Uluslararası Diplomasi ve SSCB” Boryan’ın “Ermenistan, Uluslararası Diplomasi ve SSCB” adlı eseri, 1928 ve 1929 yıllarında Devlet Yayınevi tarafından Moskova ve Leningrad’da yayımlanır. İki cilt olarak çıkan kitap yaklaşık 1 000 sayfayı bulmaktadır. Eser, Rusça olarak 2 000 adet basılmıştır. Boryan, bu kitabı nedeniyle Ermeni milliyetçileri tarafından hain ilan edilmiş 3 ve çok sert eleştirilere uğramıştır. 4 Bazıları ise, bu dev eseri görmezden gelerek, unutturmak istemişlerdir.
3 Bkz. Aşot Ayrapetyan, “Kak Turki İ Bolşeviki V 1920 Godu Raspravilis S Armeniyey”, Pro Armenia, 1992, No.6. 4 Bkz. K.N. Karamyan, Polojenie Zapadnıh Armyan, “Armyanski Vopros” i Mejdunarodnaya Diplomatiya V Posledney Çetverti XIX Veka İ Naçale XX Veka, Yerevanski Gosudarstvennıy Universitet, Yerevan, 1972, s.12, 34, 39, 49. Boryan, sunuş bölümünde kitabını Ermenistan tarihini incelemek amacıyla yazmadığını belirtir.
Ermenistan tarihinden ve Ermenilerin ya şamından alınan kesitler, uluslararas ı alanda izlenen politikalar çerçevesinde ele alınmıştır. 5 Yazar, bu eksende, Ermeni tarihinin ta derinliklerine inerek, bugünkü süreci yaratan koşulları saptar ve gelinen noktayı açıklığa kavuşturur. Belirli tutarsızlıkları barındırmakla birlikte, Boryan’ın eseri, bu alandaki temel kitaplardan biridir.
Kitap, bugün ula şılması güç olan 19. yüzyıl Ermeni kaynaklarına dayandığı için de, önemli bir kaynak olarak görülmektedir. 5 B.A. Boryan, age, c.1, s.38. Boryan’ın eserini görmezden gelenler, yaln ız Ermeniler değildir. Türk tarihçileri ve bilim adamları da, ne yazık ki Boryan’ın belgesel önemini keşfetmemişlerdir. Boryan’ ın kitabı bugüne kadar Türkçeye çevrilmemiş, hatta bu kitaptan yararlanan bile olmamıştır. Boryan’ın 1 000 sayfalık dev eserinin tamamını yayınlamak, “Ermeni Belgeleriyle Ermeni Soykırımı Yalanı Dizisi”nin kapsamını aşar.
O nedenle özellikle Türk-Ermeni ili şkilerini ilgilendiren bölümlerini, diğer kaynaklarla besleyerek sunacağız. Denebilir ki, hiçbir önemli ayrıntıyı dışarıda bırakmadan ve ifadelerine dokunmadan Boryan’ın “Ermenistan, Uluslararası Diplomasi ve SSCB” adlı eserini bir nevi hap haline getirdik. Ancak derinlemesine incelemek isteyen araştırmacılar için, kitabın başlıklarını sıralamakta yarar var: Birinci Cilt: 1. Ermenistan ve Ermeniler; 2. Ermenistan’da Feodalizm; 3.
Ermenistan’da Ekonomi ve Kölelik; 4. İran Ermenileri Arasında Ulusal Kurtuluş Hareketi; 5. Ermenilerin Emelleri ve Çarlık Siyaseti; 6. Rus Çarlığı İktidarı Altında Ermeni Bölgeleri ve Ermeniler; 7. Türkiye Ermenilerinin 1877-1878 Rus-Türk Savaşı’na Kadarki Siyasal ve Hukuki Durumları; 8. Ermenistan, Ermeni Meselesi ve Uluslararası Diplomasi; 9. Berlin Konferansı’ndan (1878-1880) Sonra Ermenilerin Türkiye’deki Durumu ve Devletlerin Siyasetleri; 10. Ermeni Kırımları, Büyük Devletlerin Politikaları ve Ermeni Reformlarının Durumu (1895-1897); 11. Ermenistan, Ermeniler, Me şruti Türkiye ve Rusya; 12. Ermeni-Gürcü Antagonizmi; 13.
Ermeni-Tatar Antagonizmi; 14. Dünya Sava şı Öncesinde Transkafkasya’nın Siyasal Durumu; 15. Dünya Savaşı, Ermeniler ve Ermenistan; 16. Devrim, Ermenistan ve Ermeniler (1917-1918). İkinci Cilt: 17. Transkafkasya Devleti, Brest-Litovsk Bar ışı ve Ermeniler; 18. Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti. Türkiye, Almanya ve İtilaf Devletleri; 19. Ermenistan’da Ayaklanma ve İç Savaş (Mayıs Ayaklanması-1920); 20. Ermenistan’ın Sovyetleştirilmesi ve İç Savaş; 21. Sovyet Sosyalist Ermenistan Cumhuriyeti’nde (SSEC) Sovyet İktidarı ve Sovyet Yapılanması; 22. SSEC’de Diktatörlük, Demokrasi ve Ekonomi; 23. Uluslararası Diplomasi,
Ermeni Meselesi ve SSEC; 24. Sovyet Diplomasisi, Ermeni Meselesi ve SSEC; 25. SSEC ve Uluslararası Hukuki Durumu; 26. SSEC’nin Evrimi ve Transkafkasya Sovyet Federatif Sovyet Cumhuriyetleri’nin (TSFSC) Oluşturulmasının Toplumsal Zorunlulu ğu; 27. Transkafkasya Federasyonu’nun Örgütlenmesi ve TSFSC Sisteminde SSEC; 28. Egemenlik ve Sınıfsal-Siyasal Özü; 29. Milletlerin Kendi Kaderini Tayin Hakk ı ve Devletin Egemenliği; 30. Ermenilerin Kökleri Üzerine. Boryan da Soykırım Yalanını Gözler Önüne Seriyor Boryan, bu başlıklar altında Ermeni meselesinin özünü tarihsel temellerine inerek açıklamaktadır. Aynı Kaçaznuni, Lalayan, Karinyan,
Mikoyan ve diğer Ermeni devlet adamı ve tarihçileri gibi, Boryan da bugünkü “soykırım” tartışmalarına son noktayı koymaktadır. 11 Haziran 2006, ul. Generala Tyuleneva/Moskova GİRİŞ Batı, Osmanlı’nın çöküş döneminde Türkiye’yi paylaşma planlarını birkaç koldan yürütmüştür. Bu planların hayata geçirilmesindeki en önemli araçlardan biri Ermeni meselesi olmuştur. Ermeni meselesi, 1926 y ılında yayımlanan Büyük Sovyet Ansiklopedisi’nin saptadığı gibi, “büyük devletlerin Türkiye’de merkezkaç kuvvetleri destekleyerek, Türkiye’nin zayıflatılması ve daha kolay sömürgeleştirilmesi” amacına hizmet etmiştir. Bu temelde “Batı kapitalizminin
Ortadoğu’ya taarruza geçtiği anda, Batı ülkeleri kendi güvenlikleri için Türkiye’de köprü mahiyeti taşıyan Ermeni burjuvazisini kullanma yoluna” gitmişlerdir. 6 6 Ansiklopedi’nin Ermeni meselesi maddesi için bkz. Bolşaya Sovyetskaya Entsiklopediya, c.3, Aktsionernoe Obşestvo “Sovyetskaya Entsiklopediya”, Moskva, 1926, s.434 vd. Ermeni meselesinin özünü teşkil eden bu saptama, B.A.
Boryan’ın “Ermenistan, Uluslararası Diplomasi ve SSCB” adlı eserinde enine boyuna incelenmektedir. Boryan, emperyalist diplomasinin ezilen dünyada amaçlarına ulaşmak için iki yol izlediğini belirtir. Birincisi, rü şvet, cinayet, yalan ve aldatıcı vaatler yoluyla kamuoyunu belirlemek ve ayrıca ezilen milletlerin siyasal parti temsilcilerini ve önderlerini ideolojik denetim altına almaktır.
İkincisi ise uluslararası antlaşmalar ve savaşlara varan saldırgan politikalardır. Emperyalist devletler, Boryan’a göre, Ermeni meselesinde de bu yöntemleri uygulamışlardır. Aç ıkçası Ermeni meselesi, Doğu meselesinin bir parçası olmuştur. O nedenle mesele, Ermenilerin hareketleriyle değil, Doğu’da çıkarları çatışan devletler arasındaki güç ilişkileri düzleminde çözülmüştür. Ve elbette belirleyici olan siyasal ve ekonomik etkenlerdir; yoksa söylendiği gibi insan sevgisi veya Hıristiyanlık inancı değildir.
Bulundukları coğrafyanın stratejik konumu, Ermenileri devamlı olarak emperyalist diplomasinin bir nesnesi haline getirmiştir. Bu yüzden Ermenistan ve Ermeniler, haklar ını ve özgürlüklerini korumanın bir öznesi değil, pazarlıkların bir nesnesi, özellikle İngiltere ve Rusya gibi büyük emperyalist devletler için bir araç olmuşlardır 7 Boryan, bu tespitlerini şu ifadelerle daha da netleştirmektedir:
