Bu kitap, Türk Edebiyatı Tarihi’nin, Türk aydınlarınca bilinmesi gereken macerasını; bütün çağlan, vatanları, büyük isimleri ve eserleriyle; bir bütün halinde hikaye etmek ihti� yacıyle yazıldı. Eserin 1948 de yapılan, daha muhtasar, ilk baskısının en kısa zamanda tükenmesi ve ısrarla aranılır hale gelmesi, müellifine, daha büyük ve da.ha ihtiyaç karşılayıcı nüshayı hazırlama cesareti vermiştir. Ki ta hın ilk baskısını hazırlamak için 18 sene çalışılmıştı.
Kitap, bu baskıdan sonra, 22 sene daha çalışılarak 40 yılı aşan bir zaman içinde bütünlenmiştir. Aslında bir tek imza tarafından değil, bir hey’et tarafından hazırlanabilir genişlikte bir çalışma mevziı.u olan Türk Edt>biyatı Tarihi’ne hasredilen zaman, yukarıda belirtilen iltifatın devamından kuvvet almıştır.
Edebiyat Tan1ıi, edebi eser ve hadiseleri. tarihi, coğrafi, ictimai, psikolojik ve estetik ha� diselerin aydınlığında görüp gösterebildiği ölçüde edebiyat tarihidir. Onun içindir ki bu kitapta sadece, edebiyatımızın bellibaşlı şair ve ediblerinin hayatlanyle, tanınmış eserlerini sıralamak gibi, kolay ve basit bir yol takip edilmemi§tir.
Türk Edebiyatı’nın sanat ve kültür devirlerini; sanat ve kültür geleneklerini vücuda getiren tarihi, ictiınai, fikri, bedii ve coğrafi hadiselerle, bu hadiselerin doğurduğu sanat ve edebiyat hareketleri, kitabımızın, mümkün olan her kaynağa başvurarak, bir arada incelediği mevzulardır.
Yeryüzünde büyük sanat ve edebiyat hareketleri yaratmış milletler içinde edebiyat tarihi’nin tedkiki, geniş zaman isteyen ve zor olan, Türk Edebiyatı Tarlhi’dir: Ufak bir dikkatle, görülür ki birçok milletlerin edebiyatları, umıimiyetle tek bir vatanda ve son be& altı asır içinde meydana gelmiştir. Eski edebiyatlardan Yunan. Latin.
Arap ve İran edebiyatları da ekseriya aynı vatanlarda eser vermiş, yahut büyük edebi faaliyetleri belirli bir zaman içinde yaşayıp son bulmuş edebiyatlardır. Türk Edebiyatı’nın ise, 27 asır sürmüş bir hayatı bilinmektedir.
Bu edebiyat, aynı zamanda ,tek bir vatanda değil, başta, Kore’den Avruı:;:ı’ya kadar uzanan Ortaasya coğrafyası olmak üzere. Horasan, İran, Hindistan. Azerbaycan. Anadolu ve Balkanlar Türkiyesi, Mısır. Süriye, trak v.b. gibi, coğrafyanın birçok bölgelerinde ayn devletler kurmuş Türkler’in de· ğişik vatanlarında işlenmiştir.
Bu kadar geniş bir coğrafya üzerinde Türk Edebiyatı’nı, tesiri altında bırakan, tarihi, içtimai, lisani, coğrafi, medeni ve estetik hadiseler olması çok tabiidir. Edebiyatımız ise, bütün bu tesir ve hadiselere göğüs gererek; bütün bu tesir ve hadiselere rağmen milli bir edebiyat olmak büyüklüğünü muhafaza etmiştir. Türk Edebiyatı Tarihi’nin tedkiki ve bir bütün halinde yazılabilmesi, böyle sebeplerle, diğer edebiyatlardan daha müşkildir.
Bu zorluğu, mümkün olduğu kadar önleyebi.lecek çare, sadakatle uyulacak metodlardır. Bu kitapta ta. kibedilen metod, önce, genetique metoddur. Yani, herhangi bir edebi hadiseyi, zamanımızdaki görünüşüyle değil, başlangıçtan zamanımıza kadarki oluşuyle incelemektir. Sonra, mukayeseli edebiyat metodudur. Yani, herhangi bir edebi hadiseyi, yalnız bir tek edebiyattaki macerası ile değil, bu hadisenin görüldüğü diğer edebiyatlardaki benzerleriyle karşılaştırarak mutalaa etmektir. Nihayet üçüncü metod, fiş metodu’dur.
Bu usUI, bir eseri meydana getirmek için başvurulan, çok sayıda sanat ve tedkik eserlerindeki en karakteristik çizgi ve bilgileri, ayn ayn fişlere kaydetmek, sonra aynı mevzuda birleşen fişleri bir araya getirmek suretiyle, h�r bahsi, elden geldiği kadar çok kaynaktan vesikalandırmaktır.
Bunlara, hadiselerin vukuua geldiği devirlerdeki sosyal ve psikolojik hayatın tedkik ve tesirlerini de ilave etmek gerekir. Şu şartla ki, okuyucu, kitapta kullanılan metodlan, ancak araştırma yaptığı zaman farkedecek ve bu sahifelerde, usullerden ziyade, varılan neticeleri okuyacaktır. Resimli Türk Edebiyatı Tarihi’nin bu ikinci yazılışında, ciddi ilmin zaruri üade şekli olan bir ilim dili kullanılmış olmakla beraber, okuyucu, bu lisanda bir musahabe çeşnişi de bulacaktır.
Bunun sebebi, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi’nin, sırası gelince bakılmak ıçın; bilgi aramak ve bunlann delillerini, isbatlannı görmek için başvurulacak bir kitap olmaya çalışması kadar da okunmak i�in yazılmış olmasıdır. Bu sebeple kitap, elinden geldiği kadar somurtkan olmamayı lüzumlu görmüştür. Resimli Türk Edebiyatı Tarihi’nde yazarının, yıllaryılı araştırmalan esnasında görüp
bulduklarından doğan, birçok yeni bilgiler vardır. Kitap, şimdiye kadar gölgede bırakılmış bazı lüzumlu bilgilere de ışık tutmuştur. Ayrıca, bu kitaba kadar Edebiyat tarihlerine alınmaya lüzum görülmemiş, fakat gerek yeni nesillerin, gerek Türk Edebiyatı’nı iyi tanımayan yabancıların öğrenmelerinde fayda umulan bilgiler, bu kitaba dikkat ve ihtimamla konulmuştur.
Burada derin bir ütiharla üade edilmelidir ki bu kitapta tutulan metod ve sabırlı araştırmalarla elde edilen nice bilgiler, müellifinin, kendisinden derin bir F..debiyat Tarihi zevki ve kültürü tevarüs ettiği, aziz hocası Fuad Köprülü’den alınmış feyizle bir araya getirilmiştir. Çünkü Türkiye’de, Türk Edebiyatı Tarihçiliği’nin ilk ve gerçek kurucusu Fuad Köpriilü’dür.
“Türkiye’de Türkoloji araştırmalarının yorulmak bilmez kurucusu” sıfatıyle dünyaca tanınmış Köprülü’nün aziz milletine bir Türk Edebiyatı Tarihçiliği kazandırmak içiu ne değer biçilmez bir gayret sarfettiğiııi, okuyucular, bu eserin Fuad Köprülü bölümünde ve diğer bölümlerinin birçok yerlerinde övünçle göreceklerdir.
Yine aynı ütiharla ilave edilmelidir ki bu kitabın ihtiva ettiği birçok bahisler, 20 yıl süren bir zaman içinde, edebiyatımızın birçok devrelerini derin vukufla bilen Yahya Kt>mal ile müzakere edilerek, onun büyük kültüründen ve nafiz görüşlerinden alınan feyizle bütünlenmiştir. Müellif. bu iki merhum ve büyük hocasını burada saygı ve minnetle anmayı aziz vazife bilir.
Bu kitapta, okuyucu, bazı bilgilerin hatta bazı örneklerin, bazı bahislerde tekrar edildiğini görecektir. Bunun bir sebebi, yazarının, bir hoca olarak, lüzumlu bilgileri tekrarlamaya alışkın olmasıdır. Diğer ve daha mühim bir sebebi de bu kitabın, aynı zamanda bir müracaat kitabı olarak, bölüm bölüm ve yer yer okunuşu esnasında, her bahis için gerekli en mühim bilgilerin, o yerde bir araya gelmesindeki feda edilmez bütünlük’tür.
