CIA Nasıl Kuruldu? CIA gibi bir örgütün gerekliliği kuruluş aşamasında şu görüşlerle dile getiriliyordu: “ABD, ekonomik ya da stratejik çıkarlarının tehdit edildiği her yerde müdahalede bulunmaya mahkûmdur. Dünyanın dört bucağında hammadde kaynaklan, pazarlan, müttefikleri ve müşterileri, askeri üsleri, uçak gemileri, atom denizaltıları vardır.
Dünyamızın hiçbir noktası, Amerikan dolarının, Amerikan diplomasisinin, Amerikan füzelerinin etkisinden uzak kalamamaktadır. Bir devleti resmen tanımak ya da tanımamak, anlaşmaları kabul edip etmemek, mali yardımda bulunup bulunmamak suretiyle dost, düşman, tarafsız herkesi etkisi altına almaktadır. Gerçi, askeri mevzilerini sağlamlaştırarak bu durumu sağlayabilir ya da tehlikeye sokabilir. Ama elindeki binlerce araçla, en uzak ülkeler üzerinde olduğu gibi, komşu ülkeler üzerinde de; kendisine hayranlık duyanlar üzerinde olduğu gibi, kendisini kıskanan ve korkanlar üzerinde de ağırlığını duyurabilirleridir.”
Bu ihtiyacı dayatan, ABD kapitalizminin doğasına uygun olarak büyük tekeller ve finans oligarşisiydi. CIA’nın ebeliğini de buna uygun olarak bir banker üstlendi. CIA’nın Ebesi, Bir Banker Merkezi bir istihbarat örgütünün gerekliliği konusunda ABD yönetim ve iş çevrelerinde birçok çalışma yapıldı. Başkan Harry S. Truman, Ocak 1946’da, çok etkili bir banker olan Ferdinand Eberstadt’ın hazırlattığı raporu benimsedi. Eberstadt Raporu diye anılan metin, doğrudan ABD Başkanı’na bağlı, uluslararası alanda etkin bir örgüt oluşturulmasını istiyordu.
Ve Truman 1946 başında, Eberstadt Raporu’nu yürürlüğe koydu; istihbarat faaliyetlerini merkezileştirmek için Merkezi istihbarat Grubu (Central Intelligence Group-CIG) adı altında yeni bir örgüt kurdu. Bu örgütün başına Amiral Sidney Souers getirildi. Souers, daha sonra CIA’nın ilk başkanı oldu. CIG, ilk başta ABD’nin mevcut istihbarat kuruluşları (askeri, dışişleri, FBI, vb.) arasında koordinasyonu sağlamakla görevlendirilmişti.
ABD’nin 2. Dünya Savaşı sırasında oluşturduğu ve CIA’nın öncülü olan ilk gizli örgütü Office of Strategic Services (Stratejik Hizmetler Bürosu-OSS) 1945’te devlet içinde bir güç mücadelesinin aracı olduğu için, birimleri değişik bakanlıklara dağıtılarak kapatılmıştı. Ağustos 1946’da OSS’nin örtülü operasyonlardan sorumlu birimi Strategic Services Unit (Stratejik Hizmetler Birimi-SSU) Savaş Bakanlığı’ndan alınıp CIG’a bağlandı. ÖSS dağıtıldığında, Ön Asya ve Kuzey Afrika’da 7 istasyonu bulunuyordu.
Bu istasyonlar da CIG’a bağlandı. Ve böylece CIG, koordinasyon görevini aşıp bir icra organı haline dönüştü. Bu konuma gelir gelmez Özel Operasyonlar Dairesi’ni (Office of Special OperationsOSO) kurdu. Yönetim, 1946’nın sonunda OSO’nun kadrolu personel sayısının 800’e ulaştığını Senato’ya bildirdi. 1947’de, ABD’nin yeni yönelimine göre devletin iç yapılanmasını düzenleyen ünlü “Ulusal Güvenlik Yasası” (National Security Act) çıkarıldı.
Buna göre, Savunma Bakanlığı, CIA, Ulusal Güvenlik Konseyi, daha önce Kara Kuvvetleri’nin bünyesinde olan Hava Kuvvetleri ayrı bir komutanlık olarak kuruldu. Silahlı kuvvetler arası koordinasyon için Genelkurmay Başkanlığı (Joint Chiefs of Staffs) oluşturuldu.
1946’da Sovyetler Birliği’nin savaş sırasında işgal ettiği İran Azerbaycanı’ndan birliklerini geri çekmeyi reddetmesi, 1947’de Macaristan ve Polonya’da komünistlerin iktidarı alması, Çin’de ve Yunanistan’da komünistlerin önderliğindeki ayaklanmanın yükselmesi ABD’yi telaşa düşürdü. Ve “Komünizmi-Smırlama” adı altında ezilen dünyaya ve sosyahst ülkelere karşı yoğun bir saldırı başlatıldı.
CIA önderliğindeki bu yeni savaşın esasını örtülü operasyonlar oluşturuyordu. 1946’dan itibaren örtülü eylemler, özellikle de yaygın psikolojik savaş harekâtları devlet politikası olarak uygulamaya sokuldu. Truman, bu örtülü eylemlerin yönetimini, önce Dışişleri Bakanı’mn onayı koşuluyla Savunma Bakanlığı’na verdi.
Ancak dönemin Dışişleri Bakanı General George MarshaU, örtülü operasyonun kaynağının ortaya çıkması durumunda Dışişleri Bakanlığı’nın ve ABD dış politikasının büyük itibar kaybına uğrayacağını behrterek karara şiddetle itiraz etti. Bunun üzerine Ulusal Güvenlik Konseyi, Aralık 1947’deki ilk toplantısında birinci konu olarak Özel Savaş’m kimin tarafından yürütüleceğini görüştü ve yetki CIA’ya verildi.
Truman, 14 Aralık 1947’de CIA’ya örtülü operasyon ve psikolojik savaş yönetme görevi veren Ulusal Güvenhk Konseyi’nin 4/A numarah direktifini (NSC 4/A) onayladı. Bir hafta sonra CIA Özel Operasyonlar Dairesi bünyesinde, psikolojik savaştan sorumlu “Özel işlemler Grubu” (Special Procuders Group-SPG) kuruldu. Bir yıl sonra, SPG, sosyahst ülkelere yönelik radyo yayınlarını, propaganda malzemelerinin gizlice sokulmasını ve balonlardan Doğu Avrupa ülkelerine propaganda malzemeleri atılmasını organize ediyordu.
SPG’nin ilk başkanı, Kennedy döneminde CIA Başkanlığı’na gelecek olan, Rockefeller ailesinin sadık hizmetkârı Ailen Dulles idi. Resmi Belgede Örtülü Eylem Tanımı 1948’de komünistlerin Çekoslovakya’da yönetime gelmesi; Çin’de Mao Zedung önderliğindeki halk hareketinin, CIA’nın Çan Kayşek’e 2 milyar dolar aktarmasına karşın başarıya yakınlaşması; Fransa ve İtalya’da komünistlerin etkisinin artması üzerine ABD paniğe kapıldı.
ABD’nin, Almanya’daki Yüksek Komiseri Lucius Clay’m “Sovyetlerle savaşın an meselesi” olduğunu bildiren bir gizli mesajının Mart 1948’de gelmesi üzerine Beyaz Saray histeri krizine girdi. Ulusal Güvenlik Konseyi’nin Özel Savaş’ı temel bir dış politika aracı haline getiren 10/2 numaralı karan (NSC 10/2) bu ortamda, Haziran 1948’de çıktı. Gizli olan NSC 10/2 kararının tıpkıbasımı, 1984’te Alabama Üniversitesi Yayınlarından çıkan “Merkezi istihbarat Örgütü: Tarih ve Belgeler” adlı kitapta yer aldı. Kararda örtülü eylem şöyle tanımlanıyor:
“Propaganda! ekonomik savaş; sabotaj, yıkım, kitlesel sürgünü de içeren doğrudan müdahale; düşman hükümetlere karşı ayaklanmaya yardım etme; yeraltmdaki direniş güçlerini, gerihaları, mültecileri ve yerli antikomünist unsurları destekleme.” Bununla yetinilmiyor; CIA’ya bunların yanı sıra sının belirsiz ifadelerle yabancı ülkelerin siyasetini etkileyecek her türlü görev veriliyor.
CIA, Başkan’m inisiyatifiyle, diğer devlet organlarına bildirmeden operasyon yapma yetkisinin bulunduğu, ancak 1974’te CIA’yı soruşturmak üzere oluşturulan Frank Church başkanlığındaki Senato Komisyonu’nun araştırmasıyla ortaya çıktı.
Senato Komisyonu Sonuç Raporu’nun 477. sayfasında söz konusu ifade şöyle:”.. .CIA, Ulusal Güvenlik Konseyi’nin emriyle, ulusal güvenliği ilgilendiren başka işlev ve görevleri de yerine getirir.” ABD’nin ünlü finans ve petrol tekelinin patronu Rockefeller’in devlet içindeki uzantılarından biri olan George Kennan’m kaleme aldığı NSC 10/2 kararı, ABD’nin dış politikasında Özel Savaş’m yeri konusunda bir kilometre taşı oldu.
Daha önce yapılan fakat yazılmayan “kirli işler” aracılığıyla içişlerine müdahale ilk kez resmi bir metinde yer aldı. Ancak Karar’da Özel Savaş yöntemleri açığa çıktığında ABD hükümetinin bunu resmen yalanlayacağı da kayıt altına almıyor: “Yetkili olmayan kişilere, ABD hükümetinin sorumluluğu bildirilmez; örtülü eylem ortaya çıktığında ABD hükümeti bunu akla yatkın bir şekilde yadsıyabilin elidir.”
Ünlü Church Komisyonu, CIA’nın 1951’den 1975’e kadar 900 civarında çok hassas veya büyük çapta örtülü operasyon, binlerce daha küçük ve orta çapta örtülü operasyon düzenlediğini saptıyor. Bunların yansı psikolojik savaş operasyonları, üçte biri ekonomik ve siyasi operasyonlar, geri kalan da para-militer operasyonlar.
