… Dün yaptığım bu yorum, bugün beni biraz düşündürdü. Şimdiye kadar sigara dumanları arasında düşünceyle geçen günlerimin bazı hatıralarını yazmaktaki ihmalime neredeyse pişman oldum ve üzüldüm. Uzun bir hayat ve uzun bir hükümdarlık çağı geçirdim. Hatıralarım, yalnız benim değil, biraz tarihin ve özellikle tarihindir…
… Ah!.. Beni edebiyata düşman sanır ve böyle gösterirlerdi. Hayır!.. Ben edebiyatın değil, edepsizliğin, edebiyatçıların değil, edepsizlerin düşmanı idim…
… Ben, sayıp döktüğüm bu küçük hizmetlerimle iftihar etmeye de kendimde hak bulmuyorum; çünkü hepsi vazifemdi. Bugün üzgün ve pişman olarak görüyorum ve yaşarsam ileride kendi kalemimle enine boyuna itiraf edeceğim ki, benim de birçok kusurlarım vardır…
… Ben, hangi şartlar içinde ve nasıl bir zamanda padişah oldum?.. Bunu hatırlatmak isterim!.
İÇİNDEKİLER
YENİ DEVLET TAKVİMİ
ŞEHZADELİK GÜNLERİ
VELİAHD MURAT EFENDÎNİN MEKTUBU
BEN EDEBİYATÇILARIN DEĞİL, EDEPSİZLERİN DÜŞMANIYIM.
“BEN YANGIN BIRAKMIŞIM!
MİTHAT PASA
BOŞ BİR MEŞRUTİYET HAYRANLIĞI
BALKAN HADİSELERİ
HÜSEYİN AVNI PAŞA
MİTHAT PASA’NIN SÜRGÜN GÜNLERİ
NAMIK KEMAL50
YANLİŞ SÖYLENTİLER
“KIZIL HAYVANİ”
ERMENİ MESELESİ
RUS, FRANSIZ, İNGİLİZ ELÇİLERİ SAHNEDE
JÖN TÜRKLER
YA, MİZANCI MURAT?
OSMANLİ DEVLETl’NDE İSTİHBARAT
“GAFLET İÇİNDEKİ MÜNEVVER,
“31 MART HADİSESİ”
MAHLU BİR PADİŞAH
SELANİK GÖÇÜ
SELANİKTE’Kİ GÜNLER
PADİŞAHIN ŞAHSI SERVETİ ALINIYOR
GETÎRDİKLERİ HÜRRİYET – MÜSAVAT – ADALET İŞTE BUYDU?.
HATIRA YAZMAK YÜZÜNDEN
SULTAN REŞAT SADARETE GELİYOR
BALKAN SAVAŞI GÜNLERİ…
TALAT PAŞA’NIN ZİYARETİ
HATIRALAR PEŞİNDE 30 YİL
HATIRALAR NASIL BULUNDU?
BELGELER BİLGİLER ÖVGÜLER
BELGELER
ABDÜLHAMİDTN BİR ENTELEKTÜEL OLARAK PORTRESİ
YENİ DEVLET TAKVİMİ
1 Mart 1333 (1917) Beylerbeyi Sarayı
Sonradan Batı takvimi benimsenmemiş olsaydı, bugün yeni bir yılımız başlardı!Bizim iki tarihimiz var: biri, DİN’in ki, muharremle, öteki DEVLETİN ki, mart ile girer.
Bundan sonra yılbaşımız, “Kânunsani” olacak. Bilmem, ilgili daireler, Bakanlar Kurulu, milletvekilleri, Senato ve “muhterem biraderim hazretleri”2 “Kânunsani” deyimiyle yeni bir yıla girmenin, biraz manâsız, biraz gülünç olacağını düşündüler mi?..
Bir yıl, Kânunun birincisinde bitiyor, ardından gelen yıl da ikincisi adile besmele çekip buyuruyor, Batı takviminin benimsenmesine karşı olduğum sanılmasın; tersine, uygun bulduğum içindir ki, şu birkaç satın yazdım. Bir yenilik eksik olursa, yaran da eksik olur. Umulur ki, zaman bunu da düzeltsin.
ŞEHZADELİK GÜNLERİ
2 Man 1333 (1917)
Dün yaptığım bu yorum, bugün beni biraz düşündürdü. Şimdiye kadar sigara dumanlan arasında düşünceyle geçen günlerimin bazı hatıralarını yazmaktaki ihmalime nerdeyse pişman oldum ve üzüldüm. Uzun bir hayat ve uzun bir hükümdarlık çağı geçirdim. Hatıralarım, yalnız benim değil, biraz tarihin ve özellikle tarihindir.
Ben saltanatta iken, düzgün bir tahsile ve okumaya vakit bulamıyordum. Şehzadeliğim de büyük kardeşim gibi, hiçbir şeye aldırış etmezlık içinde geçmişti.
Büyük kardeşim hazretlerinin çevresini alan edebiyatçılar ile sonra beni yeren yazılar yazanlar, Sultan Murad’ı bilgin, şair, yurtsever, sağlam bir kişi olarak halka tanıtmak ve sevdirmek isterlerdi. Oysa rahmetlinin bilginliği, olgunluğu şöyle dursun, yazısı ve imlası bile zayıftıî Sadrazam Fuat Paşa3 tedavi için Nıs’e giderken, gelini
Nimet Hanım’a yazdığı bir tezkereyi o zaman görmüş ve bir suretini çıkarmıştım. Rahmetli kardeşim Fuat Paşamdan pek çok korkardı. Buna, o vakit “bey” olan Ziya Paşa’nm, “Veraset-i Sentyye’** mevzuunda broşür olarak yayınladığı mektupları sebep olmuştu!
Ziya Bey’in, Fuat Paşa’ya hıncı vardı. Güya, rahmetli amcama5 Fuat Paşa’yı sadrazam yapmasını o salık vermiş de, paşa, sadrazam olunca onun isteklerini yerine getirmemiş!
……….
